Historia

Początki harcerstwa na ziemi grójeckiej są nierozerwalnie związane z odzyskaniem przez Polskę niepodległości. W 1918 roku w oddalonym o kilka kilometrów od Grójca Belsku Dużym – powstała pierwsza drużyna w historii grójeckiego harcerstwa – Drużyna Harcerska im. Jana Kozietulskiego. Funkcję jej drużynowego pełnił nauczyciel dh. Klemens Bryłka.

Rozwój harcerstwa na ternie Grójca i okolic był bardzo prężny. Do roku 1936 grójeckie harcerstwo istniało głównie przy Szkole nr 1. Działalnością hufca kierował wtedy dh. Tadeusz Kopiński, który m.in. zorganizował Towarzystwo Przyjaciół Harcerstwa, do którego należało wiele osób z lokalnej inteligencji. Prawdziwym przełom w jakości i skali harcerstwa na ziemi grójeckiej nastąpił w 1936 roku, kiedy do Grójca przybył hm. Ludwik Michalski (nauczyciel w przedwojennym gimnazjum) i rozpoczął on tworzenie struktur Hufca Grójec.

Jedna z najprężniej działających drużyn w okresie międzywojennym powstała przy Szkole nr 3, gdzie mieściła się również przedwojenna harcówka. Była to drużyna męska skupiająca zarówno uczniów szkoły jak i jej absolwentów. Równolegle do drużyny męskiej swą działalność rozpoczęła drużyna żeńska, założona przez dh. Leokadię Pezówną.

Działalność Hufca Grójec zmieniła się z nastaniem 1 września 1939 roku. Sześć dni po agresji hitlerowskich Niemiec na Polskę, Grójec został zbombardowany przez Luftwaffe, zaś 8 września do miasta wkroczyła armia niemiecka. 27 września 1939 roku władze naczelne ZHP podjęły decyzję o działalności konspiracyjnej pod kryptonimem Szare Szeregi.

Grójecki hufiec, już w październiku 1939 rozpoczął działalność konspiracyjną w Szarych Szeregach jako Rój „Wolni”, złożony głównie z przedwojennych harcerzy i drużynowych. Grójeccy harcerze prowadzili m.in. nasłuch radiowy zdobywając informacje o ruchach i działaniach wojsk niemieckich, kolportowali podziemną prasę oraz pełnili funkcję łączników.

Gdy 1 sierpnia 1944 roku wybuchło Powstanie Warszawskie, część grójeckich harcerzy przedostała się do Warszawy, aby wesprzeć powstańców w walce z Niemcami.

Powiat grójecki został odbity przez Armię Czerwoną 16 stycznia 1945 r. Na nowo swą działalność rozpoczynały szkoły, a wraz z nimi zaczęły się tworzyć pierwsze powojenne drużyny harcerskie. Niestety grójeckiemu harcerstwu brakowało przedwojennej i szaroszeregowej kadry, którą w większości stanowili nauczyciele – część z nich zginęła w trakcie okupacji, innych los porozrzucał w różnych częściach kraju, zaś Ci, którzy przeżyli wojnę i pozostali w Grójcu głównie skupili się na odbudowaniu szkolnictwa.

1 czerwca 1950, na skutek decyzji władzy komunistycznej ZHP zostało formalnie rozwiązane.

W 1956 roku, po przemianach społeczno-politycznych, władze postanowiły reaktywować ZHP, jako organizację mającą wychowywać młodzież w duchu socjalistycznej idei. W codziennym życiu harcerskim jednak nadal pozostał żywy przedwojenny duch harcerstwa i zamierzenia władz partyjnych po tajemnie były łamane przez kadrę instruktorską. Przykładem tego było nadanie hufcowi w 1959 roku sztandaru – wykonanego nieregulaminowo dzięki staraniom m.in. hm. Jerzego Federowicza oraz innych szaroszeregowych instruktorów. Sztandar ten posiadał wyhaftowany krzyż harcerski na zielonym tle, a nie na czerwonym, co było odgórnie narzucone przez władze. Nadanie hufcowi przez władze komunistyczne patrona Mariana Jaworskiego (komunistycznego działacza partyjnego) skutkowało lawinowym odpływem wielu instruktorów hufca, którzy w czasie okupacji działali w Roju „Wolni”.

Pod koniec lat 60 w Lechanicach (okolice Warki), uruchomiono dzięki staraniom hm. Henryka Michalaka stanicę Hufca Grójec, która do lat 90 była miejscem obozów i biwaków zarówno dla harcerzy jak i młodzieży z Grójca i okolic. Było to też miejsce, do którego w czasie wakacji przyjeżdżali na wymianę skauci z NRD. W latach 70 w strukturach hufca funkcjonowało 100 drużyn (5 tys. harcerek i harcerzy), które działały w Grójcu, Błędowie, Belsku Dużym, Chynowie, Goszczynie, Jasieńcu. W 1975 roku hufiec został wcielony do Chorągwi Radomskiej. Po za wcześniej wspomnianymi Lechanicami, miejscem obozów grójeckich harcerzy od początku lat 80. były m.in. Sztutowo oraz Augustów.

Początek lat 90-tych to czas wielu inicjatyw programowych hufca np. Harcerski Rajd Listopadowy, organizowana w okresie ferii zimowych Harcenada, początki działalności Harcerskiego Klubu Żeglarskiego „Islander”, czy zainicjowane w 1996 r. przez 144 Grójecką Drużynę Harcerską „Geoskauci” wędrówki w Tatrach. Od 1999 roku Hufiec Grójec przynależy do Chorągwi Mazowieckiej. Należy również wspomnieć o usunięciu w 1991 roku narzuconego w latach 50-tych komunistycznego patrona hufca. Od 2003 roku Hufiec Grójec nosi imię Szarych Szeregów.

Środowiska harcerskie działające do dnia dzisiejszego w Hufcu Grójec w dużej mierze wywodzą się z prężnie działających drużyn harcerskich na początku lat 2000-ęcznych – to właśnie z nich powstały: 18 Szczep Drużyn Harcerskich im. Brygady Spadochronowej „Cichociemnych” oraz 17 Szczep Drużyn Harcerskich „Brzask”, Szczep Drużyn Harcerskich w Belsku Dużym. Od 2014 roku działają obok Belska dwa szczepy po za Gminą Grójec – 44 Szczep Drużyn Harcerskich w Jasieńcu oraz 13 Szczep Drużyn Harcerskich „Jolly Roger” w Pniewach.

W 2014 roku Hufiec Grójec gościł łącznie 850 zuchów, harcerek, harcerzy oraz instruktorów Chorągwi Mazowieckiej, jako organizator XXIII Dni Chorągwi Mazowieckiej, zaś 4 lata później został zorganizowany zlot z okazji 100-lecia Harcerstwa na Ziemi Grójeckiej.